Bizim üçün 23 fevralın “kişilər bayramı” olması 1990-cı ilin 19 yanvarında bitdi. Həmin gün “şanlı sovet ordusu” Bakıda əliyalın insanları, bir zaman onun sıralarında xidmət etmiş, ehtiyata buraxılmış kişiləri qanına qəltan edərək, 20 yanvar və sonrakı günlərimizi də qara gətirdi. Bir günün içində həmin o qırmızı ordu sifətinin qırmızılığını xalqımızın al qanını tökməklə göstərdi. Daha sonra bu ordunun tör-töküntüləri Xocalıda 613 insanın qətlə yetirilməsində, minlərlə dinc sakinin yaralanmasında və əsir götürülməsində ermən qəsbkarlara kömək etdilər.
Bakı, 1990-cı il, 20 yanvar
Odur-budur, biz o qanlı ordunun yaradılış gününü – 23 fevralı lənətlə yad edir, ikrahla qeyd edirik. Ancaq yenə də ölkəmizdə 23 fevralı ordu, aviasiya, donanma günü qeyd edənlər var. Bunlar sovet nostaljisi ilə yaşayan, keçmiş “yaxşı günlər”in xiffətini çəkən adamlardır. Bir də bəziləri bilərəkdən onlara qoşulublar və öz aləmlərində “SSRİ-ni bir gün bərpa edəcəklər”ini düşünürlər.
Yəqin ki, “sovet ordusu” deyiləndə Almaniya, Macarıstan, Çexiya, Slovakiya, Qazaxıstan, Gürcüstan, Litva, Əfqanıstan kimi ölkələr də biz düşündüyümüzü düşünürlər. Onlar da sovet ordusunun xaki rəngli mundirinə, kirz çəkmələrinə, qəddar generallarına nifrət hissi ilə yaşayıblar. Hələ Ukrayna, Polşa, Rumıniya, Baltikyanı ölkələr də II dünya müharibəsində bu ordunun tırtılları altında qalıb əziliblər.
Budapeşt, 1956-cı il
Bu sırada bir ölkə də var – Rusiyanın özü. Daha dəqiqi, Rostov vilayəti. Bir az da konkretləşdirsək, Novoçerkassk şəhəri.
62 il öncə iyun ayının 1-i və 2-sində “şanlı” və qanlı sovet ordusu bu şəhərdə iri müəssislərin güzərandan, qıtlıqdan şikayət edərək çıxdıqları etiraz aksiyasını gülləbaran edərək, rəsmi statistikaya görə, 24 nəfəri öldürüb, 70 nəfəri isə ağır yaralayıblar. Daha sonra 7 nəfər edam cəzasına məhkum olunub, 100 nəfərdən artıq etirazçıya isə 15 il həbs cəzası verilib.
Novoçerkassk, 1962-ci il
O vaxt silahlı qüvvələrə “vur, qır” əmrini SSRİ-də “mülayimləşmə dövrü”nün atası sayılan Nikita Xruşov və Siyasi Büro verib, hərbi cinayətin reallaşdırılmasına isə kompartiyanın ikinci katibi Frol Kozlov və Siyasi Büro üzvü Anastas Mikoyan rəhbərlik ediblər.
Bu qanlı hadisələr zamanı yalnız bir dürüst, mərd general tapılıb – tank qoşunları general-mayoru Matvey Şapoşnikov. Yeri gəlmişkən, sovet ordusunda Şapoşnikov soyadlı üç məşhur general olub. Onlardan ikisi sonradan marşal rütbəsi də alıblar. Biri marşal Tuxaçecki və digərlərinin mühakiməsində xüsusi rol oynayan, çar orudusunun zabiti olsa da, Stalinin sevimlisi olan Boris Şapoşnikov, digəri isə Qorbaçovun tərəfindən SSRİ-nin sonuncu müdafiə naziri postuna təyin edilən və baş katibin sevimlisi olan Yevgeni Şapoşnikov olub.
Matvey Şapoşnikov isə Xruşovun sevimlisi ola, prinsipcə, marşal rütbəsi də qazana bilərdi. Amma o, bundan şüurlu şəkildə imtina edib. Məhz o, dinc insanların üzərinə tank birləşmələrini yeritmək əmrinə riayət etməyib. Bunun üstündə onu ordu sıralarından xaric ediblər, ehtiyata götürüblər, partiyadan çıxarıblar, dəlixanaya salmaq istəyiblər, nəzarət altında saxlayıblar. Ancaq general Şapoşnikov sona qədər özünün haqlı olduğunu bildirib və sonradan da deyib ki, əgər rəhbərliyin əmrini yerinə yetirsə, ölənlərin sayı yüzlərlə olardı.
Əl-əlbət, elə olardı. Təəssüf ki, eyni hərəkəti nə 1956-cı ildə Budapeştdə edən olub, nə 1968-ci ildə Praqada, nə də 1990-cı ildə Bakıda.
Çexoslovakiya, 1968-ci il
Kim bilir, bəlkə Matvey Şapoşnikov 1990-cı ilin yanvarında öz qoşunlarıyla Bakıya ezam edilsəydi, o, 1962-ci ildə Novoçerkasskdakı kimi prinsipiallıq göstərməzdi, tanklara “irəli” əmri verərdi. Necə ki, onun silahdaşları bunu etdilər və son günlərinə qədər vicdan əzabı çəkmədən yaşadılar, hətta əksinə, vəzifə pillələrində irəli getdilər.
Məsələn, 20 Yanvar qırğını zamanı SSRİ-nin daxili işlər naziri olan və Bakıda özünü “qırğı” kimi göstərən Vadim Bakatin həmin ilin noyabrında Baltikyanı ölkələrdə etiraz aksiyalarını gülləbaranla dağıtmaqdan imtina etdiyi üçün dekabrln 1-də vəzifəsindən götürüldü, amma sonradan SSRİ DTK-sına sədr təyin edildi.
Qazaxıstan, Almatı, 1986-cı il
Bakıya yeridilmiş desant birləşmələrinin rəhbəri olan Aleksandr Lebed sonradan Rusiya prezidentliyinə namizəd oldu, seçki üçüncüsü olaraq Boris Yeltsinin ikinci turda prezident seçilməsinə kömək etdi və ondan dövlət katibi postunu aldı.
1988-ci ildə Azərbaycanın daxil işlər nazirinin müavini təyin edilmiş Viktor Barannikov özünü 20 Yanvar qətliamından “yaxşı” göstərdiyinə görə sonradan əvvəlcə RSFSR-in, sonra isə SSRİ-nin daxili işlər naziri oldu.
İndi elə çıxmasın ki, sovet ordusu yalnız Xruşov və Qorbaçov kimi “yumşaq” rəhbərlərin vaxtında qəddarlıqlar törədib. Xeyr. Bu ordu yarandığı gündən – 23 fevral 1918-ci ildən ta sovet dövlətinin son gününə qədər müxtəlif dövrlərdə ölkələrdə və şəhərlərdə cəza dəstəsi rolunu oynayıb, vətəndaş itaətsizlikləri, dinc etriaz aksiyaları zamanı əlyalın üstünə silahla gedib çoxsaylı qırğınlar törədib. Leninin, Stalinin vaxtında bu silahlı qüvvələrin hömsüz edamlar həyata keçirməsinin sayı-hesabı olmayıb. Elə Brejnevin vaxtında da istər ölkə daxlində, istərsə də ölkə xaricində sovet dövlətinin “vuran əli” olub.
Litva, Vilnüs, 1991-ci il
Uzun sözün kəsəsi, belə bir amansız, əliqanlı hərbi birləşmənin yaradılış gününü bayram kimi qeyd etmək olduqca yersiz hərəkətdir, o qanlı birləşmənin yüz minlərlə qurbanının xatirəsinə təhqirdir.
Ayrıca bir məsələ də var. Bizdə sırf yalakalıq niyyəti ilə sovet ordusunu “qızıl ordu” adlandırırdılar. “Krasnaya armiya”nı “qırmızı ordu” kimi tərcümə edirdilər. Bir əsası var idimi? Əsla yox idi. Bu zaman bəziləri deyirdi ki, Şərqi Türküstan xalqları “qırmızı”ya “qızıl” deyirlər, məsələn, “qızıl qan”-filan. Sovet dövləti nə vaxtdan türk xalqlarının sözlərinə ehtiram göstərən olmuşdu. Eləydisə, onda ağqvardiyaçılarla müharibə zamanı “qırmızılar hücuma keçdilər” yerinə “qızıllar hücuma keçdilər” yazılardı.
Yaxşı ki, SSRİ dağıldı, onun dinc xalqların üstünə tankla gedən ordusu yox oldu və “qızıl ordu”, “qızıl meydan” kimi yaltaqlıqlara da son qoyuldu.
