Aida İmanquliyeva Azərbaycan şərqşünaslıq elminin parlaq siması, əvəzsiz alim və ictimai xadim idi. Onun dərin elmi bilikləri, geniş erudisiyası və bir neçə Şərq və Qərb dillərini bilməsi sayəsində ərəb ədəbiyyatı ilə bağlı tədqiqatları təkcə ölkəmizdə deyil, beynəlxalq aləmdə də yüksək dəyərləndirilirdi. O, məhcər ədəbiyyatı (yəni, Ərəb dünyası xaricində yaranan ədəbiyyat) üzərində aparılan tədqiqatların ən sanballı nümayəndəsi kimi tanınırdı. Aida xanımın bu istiqamətdə yazdığı əsərlər, onun elmi araşdırmalarında göstərdiyi müasir yanaşmalar ərəb filologiyasına yeni bir nəfəs gətirdi. Bu tədqiqatlar həm ölkəmizin ədəbiyyatının zənginləşməsinə, həm də Şərq-Qərb ədəbi əlaqələrinin daha dərindən anlaşılmasına böyük töhfə verdi. Şərq ədəbiyyatı korifeylərinin həyat və yaradıcılığına həsr etdiyi monoqrafiyalar Azərbaycan elmi mühitində yüksək qiymətləndirilməklə yanaşı, dünya elmində də geniş maraq doğurdu.
Aida İmanquliyevanın Azərbaycan Elmlər Akademiyasındakı fəaliyyəti də onun elmi təşkilatçılıq bacarıqlarının bariz nümunəsidir. O, Şərqşünaslıq İnstitutunda elmi işlər üzrə direktor müavini və direktor kimi çalışaraq, institutun beynəlxalq əlaqələrini genişləndirdi, çoxsaylı beynəlxalq simpozium və konfranslar təşkil etdi. Bu tədbirlər Azərbaycan elmini xaricdə layiqincə təmsil etmək baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edirdi. Eyni zamanda, Aida xanımın rəhbərliyi dövründə institutda yüksək ixtisaslı şərqşünas kadrların hazırlanmasına böyük diqqət yetirildi. Onun elmi rəhbərliyi altında çoxsaylı dissertasiya işləri müdafiə olundu və bir çox gənc alimlər onun təcrübəsindən yararlandı.
Şərqşünas alim təkcə elmi fəaliyyəti ilə deyil, həm də pedaqoji fəaliyyəti ilə yaddaşlarda iz qoymuşdur. Bakı Dövlət Universitetində ərəb filologiyasından oxuduğu mühazirələr tələbələrin arasında çox sevilirdi. O, auditoriyada tələbələri elmi diskussiyalara dəvət edirdi və onların fikir mübadiləsi aparmasına şərait yaradırdı. Aida xanımın tələbələrinə qayğısı, onlara öz bilik və təcrübələrini bölüşməkdə göstərdiyi səylər, həm də onun böyük pedaqoq olduğunu göstərirdi. O, alim olaraq tələbələrinə elm yolunda yalnız nəzəriyyə deyil, həm də həyati təcrübələrini ötürürdü.
Aida İmanquliyevanın həyatı həm də gözəl bir ailə ilə müşayiət olunurdu. O, yalnız böyük alim deyil, eyni zamanda səmimi, mehriban bir ana idi. Onun övladları olan Nərgiz Paşayeva və Mehriban Əliyeva bu gün Azərbaycan elminə və ictimai həyatına mühüm töhfələr verən şəxsiyyətlərdir. Aida xanımın övladlarına aşıladığı dəyərlər – çalışqanlıq, fədakarlıq, vicdanlılıq – onların bu gün cəmiyyətdə mühüm yerlər tutmasına səbəb olmuşdur. Aida xanımın həm ailəsində, həm də cəmiyyət qarşısında göstərdiyi xidmətlər onun çoxşaxəli şəxsiyyətinin bariz təzahürüdür.
Aida İmanquliyevanın elmi irsi bu gün də müasir şərqşünaslar üçün istinad mənbəyi olaraq qalır. Onun yazdığı monoqrafiyalar, tədqiqatlar ərəb ədəbiyyatını araşdıran alimlər üçün dəyərli materialdır. Alimin tədqiqatları və əsərləri dövrünün ən aktual məsələlərini əhatə edərək, bu gün də aktuallığını qoruyub saxlayır. O, elmə həsr etdiyi ömrü ilə təkcə öz dövrünün deyil, gələcək nəsillərin də yolunu işıqlandıran bir şəxsiyyət kimi yaddaşlarda yaşayır.
Kamran Əsədov
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Təhsildə Təhlil və Kommunikasiyalar Mərkəzinin direktoru
Demokratikmusavat.com
