Bərdədə fermerlər ciddi ziyanla üzləşiblər.
Gübrənin bahalaşması tonlarla soğanın məhv olmasına səbəb olub.
Qiymətin bahalığı məhsulu vaxtında gübrə ilə təmin etməyə imkan verməyib. Bazarda soğan qıtlığının yaşanacağı, qiymətin isə baha olacağı ehtimal edilir.
Fermerlər qeyd edir ki, gübrə 80 manat olduğu üçün ala bilməyiblər. Nəticədə daha ucuz qiymətə gübrə alıblar ki, o da keyfiyyətsiz olduğu üçün məhsul məhv olub.
Qeyd edək ki, bir neçə gün öncə də kartofun sahələrdə məhv olması ilə bağlı xəbər təqdim etmişdik. Bahalığın qarşısını almağın bir yolu kimi yerli istehsalı artırmaq təklif olunsa da, görünən odur ki, daxili istehsal müxtəlif səbəblərdən sahələrdə çürüyür.
Maraqlıdır, müvafiq qurumların yerli istehsalı artırmaq fikri yoxdur, yoxsa idxala üstünlük verirlər? Dia.az-ın məlumatına görə, iqtisadçı-ekspert Akif Nəsirli Cebhe.info-ya bildirdi ki, fermerlərə verilən subsidiyların 75 faizini nağd şəkildə kartdan çıxara bilmirlər:
"Həmin vəsait hesabına Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi müəyyən etdiyi şirkətlər məhsullar təqdim edirlər. Fermerlər məcburdur ki, həmin şirkətlərdən məhsul alsınlar. Yəni onları bir növ təhkim edirlər, hüquqları pozulur.
Fermerlərin balansında olan vəsaitlə bazardan məhsul almaq imkanı məhdudlaşır. Bu gün bəlkə də sahibkarların KTN-in təqdim etdiyi müəyyən etdiyi şirkətlərdən təklif edilən məhsullara alternativ olaraq 80 manata, bir qədər baha olanı ala bilərdi, əgər o vəsaiti nağdlaşdırsaydı.
Ancaq bu mümkün deyil. Bunu gübrəni təklif edən şirkətlər də yaxşı anlayır. Ona görə də keyfiyyətsiz məhsulları ucuz qiymətə alıb gətirirlər. Sahibkarları vicdansız hesab etməyək. Hər kim olsa, yaranmış fürsətdən yararlanmaq istəyəcək. Ucuz və keyfiyyətsiz məhsulu alıb 80 manata gətirəcək ki, daha çox gəlir əldə etsin. Bu gün həmin sxem Azərbaycanda işləyir.
Gübrənin bahalaşması tonlarla soğanın məhv olmasına səbəb olub.
Qiymətin bahalığı məhsulu vaxtında gübrə ilə təmin etməyə imkan verməyib. Bazarda soğan qıtlığının yaşanacağı, qiymətin isə baha olacağı ehtimal edilir.
Fermerlər qeyd edir ki, gübrə 80 manat olduğu üçün ala bilməyiblər. Nəticədə daha ucuz qiymətə gübrə alıblar ki, o da keyfiyyətsiz olduğu üçün məhsul məhv olub.
Qeyd edək ki, bir neçə gün öncə də kartofun sahələrdə məhv olması ilə bağlı xəbər təqdim etmişdik. Bahalığın qarşısını almağın bir yolu kimi yerli istehsalı artırmaq təklif olunsa da, görünən odur ki, daxili istehsal müxtəlif səbəblərdən sahələrdə çürüyür.
Maraqlıdır, müvafiq qurumların yerli istehsalı artırmaq fikri yoxdur, yoxsa idxala üstünlük verirlər? Dia.az-ın məlumatına görə, iqtisadçı-ekspert Akif Nəsirli Cebhe.info-ya bildirdi ki, fermerlərə verilən subsidiyların 75 faizini nağd şəkildə kartdan çıxara bilmirlər:
"Həmin vəsait hesabına Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi müəyyən etdiyi şirkətlər məhsullar təqdim edirlər. Fermerlər məcburdur ki, həmin şirkətlərdən məhsul alsınlar. Yəni onları bir növ təhkim edirlər, hüquqları pozulur.
Fermerlərin balansında olan vəsaitlə bazardan məhsul almaq imkanı məhdudlaşır. Bu gün bəlkə də sahibkarların KTN-in təqdim etdiyi müəyyən etdiyi şirkətlərdən təklif edilən məhsullara alternativ olaraq 80 manata, bir qədər baha olanı ala bilərdi, əgər o vəsaiti nağdlaşdırsaydı.
Ancaq bu mümkün deyil. Bunu gübrəni təklif edən şirkətlər də yaxşı anlayır. Ona görə də keyfiyyətsiz məhsulları ucuz qiymətə alıb gətirirlər. Sahibkarları vicdansız hesab etməyək. Hər kim olsa, yaranmış fürsətdən yararlanmaq istəyəcək. Ucuz və keyfiyyətsiz məhsulu alıb 80 manata gətirəcək ki, daha çox gəlir əldə etsin. Bu gün həmin sxem Azərbaycanda işləyir.
Hazırda soğan əkənlərə, sabah pambıq, taxıl əkənlərə təsir edir. Ona görə də ölkədə kənd təsərrüfatı inkişaf etmir. Bir tərəfdən korrupsiya, subsidiyaların heç biri kənd təsərrüfatı ilə məşul olmayan şəxslər tərəfindən mənimsənilməsi var. Bu hökumətin yaratdığı boşluq nəticəsində ortaya çıxır. Digər tərəfədən fermerlərin hansısa şirkətlərə təhkim edilməsi bu cür mənzərələr yaradır".
Ekspert deyir ki, fermerlərin məhsullarının məhv olmasının səbəbini araşdırmaq lazımdır:
"İnanmıram ki, yemləmə gübrəsi azotdur, onun çatışmazlığı nəticəsində həcmi balaca olar, yaxud məhsuldarlığı aşağı ola bilər, ancaq məhv olması mümkün deyil.
Ola bilər ki, hansısa ziyanvericilərə, xəstəliyə qarşı preparatların çatışmazlığı nəticəsində problem yarana bilər. Ancaq ümumilikdə qeyd etdiyim boşluq mövcuddur və kənd təsərrüfatının inkişaf etdirilməsinə böyük ziyan vurur. Ölkədə ayrılan hər bir manat, kənd təsərrüfatı istehsalı ilə məşğul olan fermerə çatmalıdır.
Fermer o məbləği nağdlaşdırmalı və toxumu, gübrəni, preparatı bazardan özü seçməlidir. Yəni rəqabət mühiti yaradılmalıdır ki, bol məhsul əldə edə bilək. Ondan sonra digər prosesləri tənzimləmək lazımdır. Bu da ölkədə KTN-in üzərinə düşür və təəssüflərolsun ki, bu qurumda da mütəxəssislər yoxdur. Kənd təsərrüfatı naziri, müavinləri mütəxəssis deyil".
Onun sözlərinə görə, hazırda məhv olan payız əkilən soğanıdır ki, ümumiyyətlə, soğan ildə iki dəfə əkilir:
"Payızlıq soğan sıradan çıxıb və bu o deməkdir ki, avqust ayınadək bazarda soğan çatışmazlığı müşahidə ediləcək, onun da qiyməti qalxacaq. Ancaq inanmıram ki, hədsiz dərəcədə qalxsın. Çünki ətraf ölkələrdə soğan boldur və yəqin ki, idxal olunacaq.
Qiymətin sabitləşməsi qarşıdakı həftələrdə müşahidə olunacaq. Ya İrandan, ya da Gürcüstan soğan gətiriləcək. Biz bu problemi payızlıq soğanda yaşamışıqsa hökumət, KTN tədbirlər görməlidir ki, yazlıq soğanda analoji problem yaşanmasın. Çünki yazlıq soğan həm də saxlanılmaq üçün əkilir və tam bir il saxlanılır. Hesab edirəm ki, müvafiq qurum problemi araşdırıb tədbirlər görməlidir".
Ekspert deyir ki, fermerlərin məhsullarının məhv olmasının səbəbini araşdırmaq lazımdır:
"İnanmıram ki, yemləmə gübrəsi azotdur, onun çatışmazlığı nəticəsində həcmi balaca olar, yaxud məhsuldarlığı aşağı ola bilər, ancaq məhv olması mümkün deyil.
Ola bilər ki, hansısa ziyanvericilərə, xəstəliyə qarşı preparatların çatışmazlığı nəticəsində problem yarana bilər. Ancaq ümumilikdə qeyd etdiyim boşluq mövcuddur və kənd təsərrüfatının inkişaf etdirilməsinə böyük ziyan vurur. Ölkədə ayrılan hər bir manat, kənd təsərrüfatı istehsalı ilə məşğul olan fermerə çatmalıdır.
Fermer o məbləği nağdlaşdırmalı və toxumu, gübrəni, preparatı bazardan özü seçməlidir. Yəni rəqabət mühiti yaradılmalıdır ki, bol məhsul əldə edə bilək. Ondan sonra digər prosesləri tənzimləmək lazımdır. Bu da ölkədə KTN-in üzərinə düşür və təəssüflərolsun ki, bu qurumda da mütəxəssislər yoxdur. Kənd təsərrüfatı naziri, müavinləri mütəxəssis deyil".
Onun sözlərinə görə, hazırda məhv olan payız əkilən soğanıdır ki, ümumiyyətlə, soğan ildə iki dəfə əkilir:
"Payızlıq soğan sıradan çıxıb və bu o deməkdir ki, avqust ayınadək bazarda soğan çatışmazlığı müşahidə ediləcək, onun da qiyməti qalxacaq. Ancaq inanmıram ki, hədsiz dərəcədə qalxsın. Çünki ətraf ölkələrdə soğan boldur və yəqin ki, idxal olunacaq.
Qiymətin sabitləşməsi qarşıdakı həftələrdə müşahidə olunacaq. Ya İrandan, ya da Gürcüstan soğan gətiriləcək. Biz bu problemi payızlıq soğanda yaşamışıqsa hökumət, KTN tədbirlər görməlidir ki, yazlıq soğanda analoji problem yaşanmasın. Çünki yazlıq soğan həm də saxlanılmaq üçün əkilir və tam bir il saxlanılır. Hesab edirəm ki, müvafiq qurum problemi araşdırıb tədbirlər görməlidir".
